Η γρίπη είναι μια μεταδοτική νόσος του αναπνευστικού προκαλούμενη από τον ιό της γρίπης. Μπορεί να προκαλέσει ήπια ως σοβαρή νόσο και κάποιες φορές να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο. Η διαχρονική παρακολούθηση του νοσήματος στην Ελλάδα δείχνει ότι η δραστηριότητα της εποχικής γρίπης συνήθως αρχίζει να αυξάνεται κατά τον Ιανουάριο, ενώ κορυφώνεται κατά τους μήνες Φεβρουάριο – Μάρτιο. Ο χρόνος έναρξης του επιδημικού κύματος της εποχικής γρίπης δε μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια. Ο αποτελεσματικότερος τρόπος πρόληψης είναι ο εμβολιασμός με το αντιγριπικό εμβόλιο, το οποίο, όταν χορηγηθεί σωστά και έγκαιρα, προφυλάσσει από τη μετάδοση του ιού της γρίπης, συμβάλλοντας στην προστασία από τις σοβαρές επιπλοκές της γρίπης.
Ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο κατά το χρονικό διάστημα Οκτωβρίου-Νοεμβρίου. Χρειάζονται περίπου 2 εβδομάδες από τον εμβολιασμό ώστε ο οργανισμός να δημιουργήσει προστατευτικά αντισώματα για τη γρίπη. Στους ενήλικες αρκεί να γίνεται μόνο μία δόση εμβολίου κάθε χρόνο. Μελέτες έχουν δείξει ότι επαναληπτική δόση του εμβολίου γρίπης δεν προσφέρει στην βελτίωση της ανοσίας. Στα παιδιά ηλικίας μικρότερης των 9 ετών που εμβολιάζονται για πρώτη φορά κατά της γρίπης, πρέπει να γίνονται δύο δόσεις εμβολίου, σε διάστημα τουλάχιστον ενός μήνα η μία από την άλλη. Από μελέτες που έχουν γίνει, έχει δειχθεί ότι προστατεύεται από τη νόσο το 70–90% των ατόμων που εμβολιάζονται.
Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών της χώρας μας, ο αντιγριπικός εμβολιασμός πρέπει να εφαρμόζεται συστηματικά σε άτομα που ανήκουν στις παρακάτω ομάδες αυξημένου κινδύνου:
- Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και λοιποί εργαζόμενοι).
- Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω
- Παιδιά > 6 μηνών και ενήλικες που παρουσιάζουν έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα:
- Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες
- Καρδιακή νόσο με σοβαρές αιμοδυναμικές διαταραχές
- Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη εξαιτίας νοσήματος ή θεραπείας).
- Μεταμόσχευση οργάνων
- Δρεπανοκυτταρική νόσο (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες)
- Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα
- Χρόνια νεφροπάθεια
- Νευρολογικά ή Νευρομυϊκά νοσήματα
- Έγκυες γυναίκες ανεξαρτήτου ηλικίας κύησης.
- Λεχωίδες
- Θηλάζουσες
- Άτομα με Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) μεγαλύτερο των 40 kg/m2
- Παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια (π.χ. για νόσο Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα και άλλα) για τον πιθανό κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου Reye μετά από γρίπη.
- Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά μικρότερα των 6 μηνών ή φροντίζουν άτομα με υποκείμενο νόσημα, τα οποία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών από τη γρίπη.
- Οι κλειστοί πληθυσμοί (προσωπικό και εσωτερικοί σπουδαστές σχολείων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών σχολείων ή σχολών, νεοσύλλεκτων στις ένοπλες δυνάμεις, τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων κ.ά.). Στρατεύσιμοι στα κέντρα κατάταξης και ειδικά όσοι κατατάσσονται κατά τους χειμερινούς μήνες (Οκτώβριο –Μάρτιο).
- Επαγγελματίες όπως κτηνίατροι πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι, σφαγείς και γενικά άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πουλερικά.
Ως ορισμός κρούσματος γρίπης ορίζεται:
- Κλινική εικόνα συμβατή με γρίπη π.χ. αιφνίδια έναρξη συμπτωμάτων, βήχας, πυρετός >38ºC, μυαλγία ή/και κεφαλαλγία.
- Τα παιδιά μπορεί να παρουσιάζουν και συμπτώματα από το γαστρεντερικό, όπως ναυτία, εμέτους, διάρροια.
- Εργαστηριακά κριτήρια για τη διάγνωση της νόσου:
- Ανίχνευση αντιγόνου της γρίπης.
- Ανίχνευση νουκλεϊνικού οξέος (RNA) του ιού της γρίπης.
- Απομόνωση του ιού της γρίπης.
- Αύξηση του τίτλου ειδικών αντισωμάτων έναντι του ιού της γρίπης Α ή Β.
Οι πιθανότητες μετάδοσης είναι σημαντικά αυξημένες μία ημέρα πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα –άρα δυστυχώς μπορεί να μεταδώσετε την ίωση εν αγνοία σας– έως και 5 με 7 ημέρες μετά την εκδήλωσή τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο κίνδυνος μετάδοσης παραμένει υψηλός για διάστημα έως και δύο εβδομάδων μετά την εκδήλωση των συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα αρχίζουν 1–4 ημέρες μετά την προσβολή από τον ιό και διαρκούν 2–7 ημέρες, ο βήχας όμως μπορεί να επιμένει για αρκετό χρονικό διάστημα.
Τα μέτρα που πρέπει να ακολουθηθούν για την προστασία από την γρίπη και την μείωση της διασποράς του ιού είναι τα ακόλουθα:
- Προσπαθήστε να αποφύγετε στενή επαφή με άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα γρίπης.
- Εάν έχετε συμπτώματα γρίπης, παραμείνετε στο σπίτι για τουλάχιστον 24 ώρες μετά από την υποχώρηση του πυρετού.
- Όσο διαρκούν τα συμπτώματα σας, περιορίστε τις επαφές σας με άλλα άτομα ώστε να μη μεταδώσετε τη γρίπη.
- Καλύψτε το στόμα και τη μύτη σας με χαρτομάντιλο όταν βήχετε ή φταρνίζεστε. Πετάξτε το χαρτομάντιλο μετά τη χρήση του.
- Πλένετε τα χέρια σας συχνά με σαπούνι και νερό ή χρησιμοποιήστε αλκοολούχο αντισηπτικό διάλυμα.
- Μην αγγίζετε τα μάτια, τη μύτη και το στόμα σας, αφού αυτές είναι πύλες εισόδου του ιού στον οργανισμό.
- Καθαρίστε καλά τις επιφάνειες και τα αντικείμενα που μπορεί να έχουν επιμολυνθεί από μικροοργανισμούς, όπως ο ιός της γρίπης.
Ωστόσο θα πρέπει να συμβουλευτείτε άμεσα τον ιατρό σας εάν εκδηλώνετε συμπτώματα όπως:
- Δύσπνοια
- Σύγχυση
- Επιδείνωση προ υπάρχουσας κατάστασης (πχ. Άσθμα)
- Αδυναμία κατάποσης υγρών
